سنگ از نگاه معماران

کشور ایران، کشوری غنی از معادن طبیعی سنگ است و از دیرباز تاکنون استفاده از سنگ به دلیل استحکام، پایداری و زیبایی مورد توجه بوده است. بدیهی است که در گذشته به دلیل سختی های استخراج، حمل و تراش سنگ، به جز در روستاهای کوهستانی که از لاشه های سنگ در ساخت و ساز استفاده می شده، در بناهای مجلل ساخت و ساز با سنگ، کاری سخت، گران و زمان بر بوده است.سنگ در گذشته علاوه بر سازوکار تزئینی، به علت استحکام، کاربرد سازه ای نیز داشته است.

با ورود دستگاههای استخراج و سنگبری در عصر جدید و صنعتی شدن فرآوری استخراج سنگ، استفاده از سنگ در نما و کف ساختمان ها رو به گسترش نهاد و سنگ که در قدیم به علت روش های استخراج و برش محصولی مجلل در مناطق شهری بود به مصالحی قابل دسترس برای مردم عادی تبدیل شد.

پیش از آن اغلب ساختمانهای با اهمیت بالا و یا ساختمانهای افراد متمول از سنگ ساخته می شد و به نوعی نماد شکوه و قدزت بود. با کشف معادن جدید و سرعت گیری استخراج به تدریج تنوع سنگهای ارائه شده در بازار افزایش پیدا کرد و قیمتها نیز تعدیل شد و دست معماران طراح نیز برای خلاقیت بیشتردر استفاده از این مصالح پایدار و مقاوم باز شد.

ایران در تولید سنگ های تزئینی درفهرست 7 کشور اول جهان قرار دارد.در دهه های گذشته به علت بسته بودن بازار داخلی به روی واردات خارجی، سنگ در ایران باهر کیفیت برش و رده بندی تولید می شد و با تکنولوژی های نصب قدیمی و ملاتی اجرا می شد.با ورود سنگ های خارجی هندی، برزیلی، افغان و … با برش های باریک تر و سبک تر، بسته بندی های مناسب تر برای حمل و ورود تکنولوژی نصب خشک بر روی نما، بازار سنگ ایران دچار تحول شد و تحت الشعاع قرار گرفت.

باتوجه به اجای نامناسب اسکوپ سنگ ها در اکثر بناها و اجباری شدن رول پلاک کردن نماهای سنگی، معماران تمایل بیشتری به کارکردن سنگ به صورت خشکه در نما پیدا کردند که علاوه بر ایمنی نصب، سبک سازی ساختمان نیز و سرعت اجرا کمک می کند.

باوجود تنوع گسترده سنگ در ایران به چند دلیل استفاده از سنگ های داخلی رو به کاهش است، برش های ضخیم سنگ که قابلیت نصب به صورت خشکه ندارند، حمل با بسته بندی های نامناسب که موجب خرد شدن و هدر رفتن سنگ در راه می شود، عدم محل متمرکز برای معرفی سنگ های مناطق مختلف ایران و عدم وجود اطلاعات درمورد قابلیت ها و شرایط سنگ های معادن متفاوتو در آخر عدم وجود کارگران بامهارت و تعلیم دیده برای نصب سنگ ها با روش های خشکه.

روش های قدیمی فرآوری و حمل و نصب سنگ سبب به هدر رفتن این سرمایه ملی می شود. با توجه به اینکه در شهرهای بزرگ با افزایش جمعیت و گرانی زمین، ساختمان سازی به سمت بناهای بلند رفته است لذا سنگین کردن نما به روش های قدیمی نصب سنگ که سرعت نصب آن نیز پایین بود دیگر به صرفه نیست و مساله زمان و همچنین سبک سازی به خصوص به جهت زلزله بسیار حائز اهمیت است.

شناخت معماران از بافت های قابل تولید برروی سنگ با ابزرهای مختلف و همچنین شناخت از نوع مناسب سنگ به جهت استحکام برای نما، کف و … می تواند در طراحی نتیجه بهتری داشته باشد. همکاری بیشتر صنف سنگ فروش ها با معماران و اصناف حرفه ای از جمله انجمن صنفی مهندسان مشاور معمار و شهرساز ، جامعه مهندسان مشاور ایران و … می تواند در معرفی محصولات، ارتقا محصولات و ارتقا روش های نصب کمک شایانی بکند و نیازهای طراحان را برای عرضه سنگ به بازار معرفی کند.

بدیهی است که همواره بازار تولید و عرضه می باید تقاضای مخاطبین و حرفه مندان درگیر را در نظر بگیرد تا موفق شود، به همین ترتیب معماران نیز با رویکرد قدیمی و روش های سنتی اجرا دیگر نمی توانند پاسخگوی کارفرمایان خود باشند.

در واقع در این مثلث مالک – کارفرما، تولید کنندگان سنگ و صنف معماران، مهندسین معمار به عنوان راس این مثلث می توانند با حمایت از بازار داخلی با کیفیت و با همکاری دو راس دیگر به نتایج خلاقانه ای در طراحی برسند.